Η Κοιτίδα στην ιστοσελίδα της Καθημερινής την Παρασκευή 14.10.2022 από την δημοσιογράφο Λίνα Γιάνναρου.
Ο νέος άγνωστος κόσμος για τα παιδιά και η ευκαιρία της πρώιμης παρέμβασης
Και έρχεται εκείνη η μέρα, η Δευτέρα όλων των Δευτέρων, η μέρα που το μωρό «ντύνεται» παιδάκι και περνάει την πόρτα του παιδικού σταθμού. Πόσους συμβολισμούς κρύβουν τα λίγα μέτρα που διανύετε μαζί στο προαύλιο μέχρι την πόρτα της τάξης, οι φωτογραφίες, ο αποχαιρετισμός, η αγκαλιά και στο τέλος το βλέμμα που ανταλλάσσετε με την παιδαγωγό: «Θα μας τον προσέχετε;».
«Είναι το πέρασμα από το γνωστό στο άγνωστο», σχολιάζει στην «Κ» η Μερόπη Μιχαλέλη, ψυχαναλύτρια και ιδρύτρια του ινστιτούτου «Κοιτίδα» για την προαγωγή της ψυχικής υγείας στην εγκυμοσύνη και στα πρώτα χρόνια της ζωής. Από το σπίτι στον χώρο υποδοχής που έχει δημιουργήσει η κοινωνία, για να επιτρέψει στο παιδί να αναπτύξει τις ικανότητές του και να δημιουργήσει κοινωνικούς δεσμούς. Τι επιφυλάσσει αυτή η περίοδος; Μένει να αποδειχθεί.
Οπως λέει η κ. Μιχαλέλη, η είσοδος στον παιδικό σταθμό είναι κρίσιμο σταυροδρόμι για την οικογένεια. «Για τη μητέρα αποτελεί συχνά ναρκισσιστικό πλήγμα, ιδίως όταν βρίσκεται στην ανάγκη να δεχθεί τη λύση του παιδικού σταθμού για τη φύλαξη του μωρού της επειδή πρέπει να εργαστεί. Ενοχές, συναισθήματα ανεπάρκειας μπορεί να την κατακλύζουν, που δεν είναι πάντα συνειδητά και δεν δίνεται από το περιβάλλον η ευκαιρία να εκφραστούν». Μάλιστα, ο ρόλος κοινωνικοποίησης που καλείται να παίξει ο παιδικός σταθμός βάζει πολύ συχνά τους παιδαγωγούς και τους γονείς σε ρόλους ανταγωνιστικούς. «Δεν είναι πάντα εύκολο για τη μητέρα να δεχθεί ότι μια άλλη γυναίκα θα εκπαιδεύσει το παιδί της και, ακόμη χειρότερα, ότι θα αναπτύξει μαζί του μια στενή σχέση».
Η σχέση τους, πάντως, θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο. Οπως επισημαίνει η κ. Μιχαλέλη, η είσοδος στον παιδικό σταθμό είναι συχνά η αφορμή για την εκδήλωση δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί στην ψυχοκοινωνική ή νοητική του εξέλιξη, ή ακόμη και σοβαρών διαταραχών. «Ασχετα αν δεν το λέμε πάντοτε ή δεν το παραδεχόμαστε, τότε έρχεται η στιγμή που αναπόφευκτα τίθεται το ερώτημα εάν το παιδί είναι “όπως όλα τ’ άλλα ή όχι”».
Συχνό είναι επίσης το φαινόμενο οι γονείς να περιμένουν από τον παιδικό σταθμό να φέρει μια αλλαγή ή μια αυτόματη ίαση σε κάποιο «πρόβλημα» που εντόπιζαν στο παιδί τους. «Επίσης συχνά το νηπιαγωγείο γίνεται ο χώρος όπου οι γονείς προσπαθούν απεγνωσμένα να μάθουν τι χρειάζεται το παιδί τους».
Υπάρχουν ωστόσο αντιστάσεις. Συχνά όλες οι πλευρές τηρούν στάση αναμονής, «ας περιμένουμε να δούμε». Οι μεν γονείς για να μην αποδεχθούν ότι το παιδί τους είναι διαφορετικό, οι δε παιδαγωγοί για να μη νιώσουν το όριο της δικής τους παιδαγωγικής επιρροής. Ετσι, μόνον όταν το «ντροπαλό» παιδί παρουσιάσει μια ανησυχητική εσωστρέφεια και σιωπή, μπορεί οι ενδιαφερόμενοι να ενεργοποιηθούν. «Η αναμονή με την ελπίδα της αυτόματης ίασης, ή λόγω του φόβου να μην ανησυχήσουν οι γονείς άδικα ή να μη νιώσουν ένοχοι, οδηγεί πολλές φορές στην ενίσχυση των αντιστάσεων που έτσι κι αλλιώς υπάρχουν, ενάντια στη λήψη οποιουδήποτε θεραπευτικού μέτρου. Ετσι, είναι, δυστυχώς, συχνό να ζητούν οι γονείς και ο παιδικός σταθμός την παρέμβαση των ειδικών όταν πια είναι ήδη αργά και έχει εγκατασταθεί μια ψυχοπαθολογία στο μικρό παιδί», εξηγεί η ίδια.
Οπως τονίζει, στον παιδικό σταθμό μπορεί να ανιχνευθούν πρώιμες διαταραχές στην αλληλεπίδραση του βρέφους-νηπίου με τα σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντός του, αναπτυξιακές διαταραχές, διαταραχές του ύπνου και της πρόσληψης τροφής ή και πρώιμες συναισθηματικές διαταραχές. «Ας μην αγνοούμε ότι πάρα πολλές καταθλίψεις του ενηλίκου έχουν ξεκινήσει ως πρώιμες καταθλίψεις στην παιδική-νηπιακή ηλικία, που παρέμειναν αδιάγνωστες», υπογραμμίζει η κ. Μιχαλέλη. Τα τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής αποτελούν μια χρυσή κρίσιμη περίοδο. «Τότε τα αποτελέσματα μιας πρώιμης παρέμβασης είναι άμεσα και εύκολο να αναπτυχθούν. Αν χάσουμε αυτή την ευκαιρία, μετά χρειάζεται μια δαπανηρή μακροχρόνια παρέμβαση σε μια δυσεπίλυτη και συχνά βαριά κατάσταση, που συνήθως απαιτεί βοήθεια διά βίου». Για να είναι όμως αποτελεσματική η παρέμβαση σε αυτά τα πρώτα στάδια χρειάζεται η συντονισμένη συνεργασία όλων των ειδικών που ασχολούνται με την υγεία και τη φροντίδα του μικρού παιδιού, της οικογένειας και συχνά ακόμη και των παππούδων. «Να το πούμε κι αλλιώς: να είμαστε λίγο σαν παιδιά: ζωντανοί και σε εγρήγορση».
Στην πρώιμη παρέμβαση στοχεύει το πρόγραμμα «Κυψέλη» που έχει σχεδιάσει το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και εκτιμάται ότι θα υλοποιηθεί πιλοτικά στην τρέχουσα σχολική χρονιά. Μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα προβλέπει τη λειτουργία ενός μηχανισμού πρώιμης ανίχνευσης νοητικών, μαθησιακών και ψυχοκοινωνικών δυσκολιών στην προσχολική αγωγή, ενώ καθιερώνει την τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση της ανάπτυξης βρεφών και νηπίων με ειδικά τεστ με σκοπό τη διάγνωση και την πρώιμη παρέμβαση σε περιπτώσεις παιδιών με αναπτυξιακές αναπηρίες. Στην πιλοτική φάση, το πρόγραμμα αφορά 1.450 παιδιά σε 100 σταθμούς. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρόγραμμα, ύψους 34.392.500 εκατ. ευρώ, έχει υποβληθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και αναμένεται η έγκρισή του.
Το πρόγραμμα «Κυψέλη» βασίστηκε σε μελέτη διεπιστημονικής ομάδας με συμμετοχή της διαΝΕΟσις και με επικεφαλής τον καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, Κώστα Μεγήρ, που οδήγησε στη σύνταξη μιας «λευκής βίβλου της προσχολικής αγωγής».
Δείτε εδώ το άρθρο: https://www.kathimerini.gr/society/562089097/paidikos-stathmos-to-proto-vima-ektos-spitioy/
beingparent koitida mentalhealth parent perinatalhealth preverbaltraumas traumas webinar δελτίο τύπου διεπιστημονική ομάδα εγκυμοσύνη εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιμόρφωση επαγγελματιών κοιτίδα προκήρυξη θέσης προωρότητα σχέση γονέων-βρέφους φροντίδα βρεφών φροντίδα νηπίων φροντίδα οικογενειών ψυχική υγεία ψυχολογική υποστήριξη γονέων
